Büşra AKGÜL
Aleksitimi: Duygularını tanıma ve tanımlama, duygularla bedensel hisleri ayrıştırmakta ve duyguların farkındalığında azalma halidir. Bu kişiler duygu ve düşünce arasında ilişki kuramaz, adlandıramazlar. Beden dilini kullanmakta zorlanır, duygularını ifade eden sözcükleri kullanırken bile ifadesiz bir yüzle bakabilirler.
Aleksitimi aslında duygusal gelişimde meydana gelen aksamalar ya da duygusal gelişimin meydana gelememesi olarak da tanımlanabilir. Bu kişileri incelerken tek bir noktaya odaklanılmaması gerekir; bireyin gelişimsel süreci, ailesel yapısı, kültürü, bulunduğu toplum ve bu toplumun ona dayatmış olduğu toplumsal roller de göz önüne alınmalıdır.
Örnek olarak bazı kültürlerde erkeklerin ağlaması ya da diğer bazı duygularını göstermesi evladını sevmesi, eşine karşı duygularını belli etmesi zayıflık veya o toplum için doğru bir davranış olarak görülmeyebilir. Bu toplumlarda yaşamış olan birey doğal olarak bazı duygularını bastırır ve belki de bu duyguları hiç yaşamaz bile çünkü bu duyguları tadabileceği bir ortamı olmayabilir. Yalnızca kültürel ya da gelişimsel evresi de değil aynı zamanda kişinin karakter ve mizaç gibi kişilik özellikleri de bu duygusal sorunun incelenmesinde büyük önem taşır.
ALEKSİTİMİ’YE SAHİP BİREYLERİN SERGİLEMİŞ OLDUĞU DAVRANIŞLAR NELERDİR?
Duyguları tanımlamada güçlük çekme
Duygular ile duygusal uyarılmanın yarattığı bedensel duyumları ayırt etmede güçlük
Duyguları diğer insanlara tarif etmede güçlük
Uyarana bağlı dış merkezli bilişsel yapı
Empati becerisinden yoksun olma
Sosyal ilişkilerde bulunamayıp yalnızlığa sürüklenebilme
Aleksitimi’ye sahip her bir bireyin yukarıda yazılmış olan belirtilerin hepsini mutlaka taşıyor olması gerekmez bu konuda unutulmaması gereken şeylerden biri de hastalık olgusundan ziyade hasta olgusunun önemidir. Yani aynı hastalığa sahip bireyler farklı boyutlarda farklı şekillerde o hastalığa sahip olabilirler.
Aleksitimi de var olan 3 boyut ise şu şekildedir:
Duyguları tanımakta ve onları somotik-bedensel duyumlardan ayırmakta güçlük çekme
Duyguları belli etmek ve dışa vurmakta zorluk çekme
Somut düşünmede güçlük çekmek olarak açıklanmaktadır.
Peki aleksitimi nasıl tedavi edilebilir?
Duygu odaklı terapiler bu hastalık için oldukça uygundur bu terapi sayesinde birey duygularının varlığından haberdar değilse öncelikle duyguları tanıması sağlanır kişi duygularını ifade etmekte zorlanıyorsa ifade etme ve karşı tarafa aktarma konusunda terapiler uygulanır. Bununla birlikte yalnızca duygu odaklı terapi değil bilişsel davranışçı terapi ve grup terapileri de uygulanabilir.