Sizden bu yazıyı okumadan önce birşeyi denemenizi istiyorum. Bu yazıyı okumadan önce ne yapıyorsanız “Beyaz Ayı”yı düşünmeden yaklaşık 5 dakika o işinize devam ediniz.
Tolstoy’un günlüklerinden birinde kardeşiyle buna benzer bir diyaloğuna rastlanmıştır. Tolstoy bir gün kardeşine şöyle bir şey söylemiş: “Şu köşede ayakta dur ve beyaz ayıyı hiç aklına getirme…” Kardeşi ayakta durup beyaz ayıyı aklına getirmemek için büyük çaba harcamış ama sonunda pes etmiş. “Aklıma getirmeden edemiyorum.” demiş.
Sizler de işinize 5 dakika devam ederken beyaz ayıyı düşünmeyi bırakamadınız değil mi?
Psikolojide, bu 5 dakikada düşünmeden edemediğiniz beyaz ayının anlamı büyük. Beyaz ayı metaforu, zihnimizin atmak istediği fikirlerin/dürtülerin nasıl kalıcılaştığını gösteriyor bizlere. Zihnimiz, kurtulmaya çalıştığı durumları ısrarlı ve inatçı bir şekilde kendinden uzak tutmak için telkine başladığında paradoksal olarak bir girdap gibi o düşüncelere kapılır. Bilinçli olarak bastırma çabamız başarısızlıkla sonuçlanır. Bu durum özgül fobi, sosyal kaygı bozukluğu gibi pek çok kaygı bozukluğunda görülebilmektedir. Örümcek fobisi olan bir kişi “O hayvanı düşünme, düşünme…” diye tekrar ettiğinde örümcek imgesinin aklından bir türlü silinmemesi ve bu durumla ilişkili olumsuz sonuçların sürmesi olası. Kendi kendimize bizde kaygı yaratan nesne veya durumlarla başa çıkmak için kullandığımız bu yol pek de işlevsel görünmüyor.
Peki bu konuda ne yapmalı? Nasıl düşünmeli veya içimizden neyi tekrar etmeliyiz ki bu girdaba karşı koyabilelim? Bu metaforu “İronik İşleme Teorisi” olarak isimlendiren Wegner bazı tavsiyelerde bulunmaktadır:
Aynı anda birden fazla iş yapmak zihnen boğucu düşünceye karşı kararlı olmada olumsuz etkiye sahiptir.
Düşünceyi başka zamana ertelemek.
Yeni bir fikir üretmek veya zihninde yeni bir şeye yer açmak.
Düşünmemeliyim dediğimiz her ne varsa düşünmeyi reddetmek yerine onu kontrollü olarak yapmayı deneyin. Bu durum söz konusu fikrin daha kısa sürede zihinden atılmasını sağlayabilir.
Yediye kadar sayarak nefesinize odaklanın. Nefes egzersizleri metabolizmanın işleyişinde olduğu kadar zihinsel süreçler üzerinde de etkili bir dönüştürücü güce sahiptir.
Böylelikle “Beyaz Ayı”yı serbest bırakabilirsiniz…
Psikolog Nur Başakhan UZUN