Yüz ifadeleri, sözsüz iletişimin vazgeçilmez unsurlarıdır. Doğal (hissedilen) ifadeleri, farklı anlamlar taşıdıkları için ‘pozlanmış’ (sahte) olanlardan ayırt etmek gerekir. Kendiliğindenlik analizi için en önde gelen yüz ifadesi, en sık yapılan ifade olduğu için gülümsemedir. ''Diğer duygusal ifadeleri maskelemek için de kullanılır, çünkü gönüllü olarak poz vermek en kolay duygusal yüz ifadeleridir.'' (Dibeklioğlu et al, 2015).
Keyifli koşullarda insanların sergilediği gülümsemeler, kişinin keyif almadığı zamanlarda gösterilen gülümsemelerden farklıdır ve ayırt edilebilir. İlk olarak, Duchenne de Boulogne (1862) gerçek (doğal) bir zevk gülümsemesinin anatomik eşzamanlılıklarına dikkat çekmiştir. Boulogne, gerçek gülümsemelerin, ‘orbicularis oculi’ ve ‘zygomatic’ kaslarının kombinasyonu ile ilişikili olduğunu gözlemledi (Williams et al., 2001, s.122). Daha sonra, Ekman (1989) bu kaslarla ayırt edilebilen gülümseme biçiminin ‘Duchenne’ gülümsemesi olarak adlandırmıştır. Duchenne gülümsemesi, eğlenmenin sinyallerinden biridir. Olumlu durumların tümü (zevk, rahatlama, başarıdan memnuniyet, eğlence gibi) aynı ifade sinyalini taşır. Buna ek olarak, Ekman ve Friesen (1982), Duchenne gülümsemelerinin bu olumlu duyguların yanı sıra keyif veya mutluluk gibi daha genel olumlu terimlerinin işareti olduğunu görmüştür.
Genel olarak açıklanan iki tip gülümsemenin biri Duchenne diğer ise ‘masking’ olarak adlandırılan sahte (poz) gülümsemedir. Sahte gülümsemeler, keyfin olmadığında etrafta bulunanlara ‘eğleniyormuş/ zevk alıyormuş’ izlenimi vermek ve ikna etmek için yapılan gülümsemelerdir. Duchenne gülümsemesi, insanlar gerçekten eğlendikleri ve keyif aldıkları zaman sık sık meydana gelirken; ‘masking’ dediğimiz sahte gülümseme ise kişiler genelde eğleniyormuş gibi yapıp o sıra negatif duygular hissettiklerinde meydana gelir. Ekman (1985) bu iki tip gülümseye ek olarak 14 gülümseme çeşidini de açıklamıştır.
Psikolog Şeyma Soyal
Referanslar;
Salah, A. A., & Gevers, T. (2015). Recognition of Genuine Smiles. IEEE Transactions on Multimedia, 17(3), 279–294. https://doi.org/10.1109/tmm.2015.2394777
Williams, L.M et al. (2001). In Search of the ‘Duchenne smile’ Evidence from eye movements. Journal of psychophysiology, 15. 122-127.
Ekmen, P., Davidson, R.J., & Friesen, W.V., (1990) The Duchenne Smile: Emotional Expression and Brain Physiology 2. Journal of Personality and Social Psychology. Vol. 58, No.2, 342-353